ભારતના ઘણા સપૂતોને પાકિસ્તાનમાં નજરકેદ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાંથી કેટલાકને બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા અને કેટલાક ત્યાં અંતિમ શ્વાસની ગણતરી કરી રહ્યા છે અથવા તો ઘણાએ વિશ્વને વિદાય પણ આપી દીધી છે. જે કોઈ પાકિસ્તાનની સરહદ પાર કરશે તે ભારતીય જાસૂસ તરીકે જેલમાં પૂરી દેવામાં આવે છે.

આવું જ કંઈક અમૃતસર જિલ્લાના એક પરિવાર સાથે બન્યું છે, જેના પુત્રનો પુત્ર 34 વર્ષથી પાકિસ્તાનના કોટ લખપતની જેલમાં છે. તેમનો રાહ જોઈને તેના પરિવારના લોકોની આંખો ઝંખવાઈ ગઈ છે અને તેમના આંસુ પણ સૂકાઈ ગયા છે.

આ માણસનો દોષ એ હતો કે 7 વર્ષની ઉંમરે તે રમત-ગમતમાં સરહદ પાર કરી ગયો હતો અને ત્યારબાદ તેને આટલી મોટી સજા મળી હતી. ચાલો આખી વાત સમજીએ.

7 વર્ષની ઉંમરે બોર્ડર ઓળંગી હતી

અમૃતસરના અજનાલા સેક્ટરમાં રાવી નદીને નજીક આવેલા ગામ બેદી છન્નાના રતન સિંહ કહે છે કે 1985 માં જ્યારે પરિવાર ખેતરોમાં ગયો ત્યારે તેમનો 7 વર્ષનો બાળક નાનકસિંહ પણ ત્યાં આવ્યો હતો અને રમત રમતમાં પાકિસ્તાનની સરહદ પાર કરી.

આ પછી, પાકિસ્તાની રેન્જર્સનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો, તેઓએ પાછા ફરવાની ના પાડી અને ત્યારબાદ સ્ટેશન રામદાસ પર માહિતી આપવામાં આવી. ત્યારબાદ પાકિસ્તાન તરફથી તેમની કેટલીક ભેંસના બદલામાં નાનકસિંહને મોકલવાની વિનંતી કરવામાં આવી હતી.

પરંતુ આ ગરીબ પરિવાર ભેંસ નહોતી તથા તે નવી ભેંસ ખરીદી શકે તેટલી આવક નહોતી. તેથી તે ક્યારેય પાછો ફર્યો નહીં અને વૃદ્ધ માતાપિતા તેમના પુત્રની રાહ જોતા રહ્યા. નાનકસિંહનો મુદ્દો ભીખીવિંડના સરબજીત સિંહ સાથે પણ ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો. નિરક્ષરતા અને ગરીબી બંને તેમના પ્રયત્નોની સામે દિવાલ બનીને ઊભા હતા.

એવું કહેવામાં આવે છે કે 1990-91 ના વર્ષોમાં પાકિસ્તાનની જેલોમાં લોકોને જાણ કરવામાં આવી હતી કે નાનકસિંહ પણ પાક લખપત જેલમાં બંધ છે. સૂચિ મુજબ, નાનકસિંહના પિતાનું નામ, સરનામું અને સરનામાં સહિતની ઘણી માહિતીઓ એક જ હતી પરંતુ તેમનું નામ નાનકસિંહને બદલે કક્કરસિંહ હોવાનું કહેવાતું.

તેને મુક્ત કરવાના પ્રયત્નો વચ્ચે એક સંસ્થાએ ત્યાં વકીલને પણ અજમાવ્યો, પરંતુ નામ બદલવાના કારણે કંઇ થઈ શક્યું નહીં. સંબંધીઓએ જણાવ્યું હતું કે સરબજીતનું નામ બદલાયાની જેમ તેમના પુત્રનું નામ પણ બદલી દેવામાં આવ્યું છે.

તેઓને આશંકા છે કે સરબજીત સિંહ સાથે પડોશી દેશ નાનક સિંહ સાથે પણ આવું થયું હોત. પિતા રતનસિંહ અને માતા પિયારીની ઇચ્છા છે કે તેઓ મૃત્યુ પહેલાં એકવાર તેમના પુત્રને જોઈ શકે.

નાનકસિંહને કયા ગુનાની સજા આપવામાં આવી રહી છે તે ગામ લોકો પણ સમજી શક્યા નથી. જ્યારે તેણે સરહદ પાર કરી ત્યારે તે માત્ર 7 વર્ષનો હતો અને 7 વર્ષનો બાળક આતંકવાદી ન બની શકે. પરિવારે ભારત સરકારને અનેક પત્રો લખ્યા હતા પરંતુ આજદિન સુધી સુનાવણી થઈ શકી નથી.